İlk filmi ile umut vaat eden Fransız kadın yönetmen Marina De Van, kariyerinin ikinci halkasında noir alanında yeni bir şeyler deniyor. David Lynch ile David Fincher gibi yönetmenlerin çığır açan formüllerinden beslenen “Dönüşüm”ün başrollerinde Monica Bellucci ve Sophie Marceau var. Hem de aynı karakteri canlandırıyorlar!
“Dans ma peau” (2002) ile David Cronenberg sinemasını andıran bir yapıta imza atan Marina De Van, oradaki ‘farklılık arayışı’nı ilerleyen kariyerinde de hissetireceğinin mesajını vermişti aslında. Neredeyse kendini yiyen bir karakterin hikayesini ‘body-horror’ alt türü altında sinemaya taşımıştı. Ancak ‘psikolojik derinliği’ dolduramayarak ilginç kelimesinde kalmıştı.
Bunuel, Fincher ile Lynch arasında bir yer belirlemiş kendine
Bu sefer ise David Fincher’ın çektiği “Dövüş Kulübü” (“Fight Club”, 1999) ile David Lynch’in sinemasının kara filme postmodern yaklaşımlarını arkasına alan bir yapıtla çıkageliyor. “Dönüşüm” (“Ne te Retourne Pas”, 2009), birden fazla oyuncunun canlandırdığı tek bir karakterin varoluş öyküsüne odaklanıyor. Filmin ana hedefi ise bellek dünyasının üzerine vurgu yapmak ve kimlik arayışı temasına değinmek aslında.
Bunu uygularken de Fransa ile İtalya arasında mekik dokuyor. İşin ilginci film, fazlasıyla Bunuel’in “İsteğin Şu Karanlık Nesnesi”ne (“Cet Obscur Objet du Désir”, 1977) benziyor hikaye bazında. Ancak ondan ve Lynch’in ‘noir dünyası’na uyarladığı modelinden farklı bir şeyler yapıyor. Öyle ki o filmde bir anda eşi, başka bir oyuncuya dönüşen bir burjuva bireyinin taşlanması amaçlanıyordu.
Lynch’in “Kayıp Otoban” (“Lost Highway”, 1998), “Mulholland Çıkmazı” (“Mulholland Dr.”, 2002) ve “Inland Empire”da (2008) yaptığı ise bir karakteri yine iki oyuncunun canlandırması durumu. Ancak değişimin oradaki yenilikçi formül sayesinde bir anda gerçekleştiği söylenebilir.
İlk yarıda Sophie Marceau, ikinci yarıda Monica Bellucci
Marina De Van ise Fransa’da şehirde iş hayatının içinde rahat ve steril bir yaşam süren bir üst sınıf bireyi annenin hikayesine giriyor. Onun varoluşçu sorunlarını anlatırken ‘dönüşüm’ meselesi, tam anlamıyla cereyan ediyor. De Van, özellikle bu olayın ‘makyaj efektleri’ ile gerçekleşmesini istemiş. Bu da zaten o sevdiği ‘body-horror filmi’ geleneklerini kullanmaya yarıyor. Filmin ilk bir saatini Sophie Marceau, ikinci bir saatini ise Monica Bellucci olarak geçiren bir karakter var burada.
Bunların arasındaysa karakterimiz, iki oyuncuyu yarı yarıya alan bir makyaja bürünüyor. Öyle ki Marceau, tam Fransız, Bellucci ise tam İtalyan. Tabii De Van’ın, öznel bir görsel yapı dokurken sürekli suspensi (gizemi) Hitchcockyen bir üslupla ayakta tutması önemli. Gerektiğinde psikolojik ve görsel patlamalar yaşatıyor. Ayna gibi metaforları bolca kullanıyor. Ancak belli ki “Dövüş Kulübü” ile Lynch’in kara filmlerinden yeni bir şey çıkartmanın peşine düşüyor esasen...
Kara filmin ‘gizem’ alt türünde çığır açıyor
Bu da melodramatik bir iskelete sahip hikayesini kara filme ‘dönüşüm geçiren bir femme fatale’ ile transfer etmek aslında. Sürprizli sonunun inandırıcı gözükmesi de bu belleksel dünyadan kaynaklanıyor aslında. Sonuç olarak “Dönüşüm”, kara film içinde –ki daha önce “Lemming” gibi bir yapıt da vardı Lynch’in dünyasına yaklaşan- yeni bir şeyler yapabilen, bu eğiliminde de çığır açan bir eser.
Özellikle aynı karakter üzerinden iki farklı karakter üretmesine ve bu noktada aile kavramına yaklaşımına da dikkat çekmek lazım. Aidiyet, iletişimsizlik, yalnızlık ve göstermelik mutluluk gibi üst sınıf sorunlarıyla ilgileniyor. Seksi bile vermekten geri durması onun Lynch’in açtığı ‘gizem’ adlı alt türde çığır açmasına sebep oluyor.
Künye:
Dönüşüm (Ne Te Retourne Pas / Don’t Look Back)
Yönetmen: Marina de Van
Oyuncular: Sophie Marceau, Monica Bellucci, Andrea Di Stefano, Thierry Neuvic, Brigitte Catillon
Süre: 111 dk.
Yapım Yılı: 2009
Salı Haz. 15, 2010 10:31 am